قیمت و خرید 2 مدل کمانچه برای افراد مبتدی تا حرفه‌ای + راهنمای خرید

تاریخچه کمانچه

در کتاب موسیقی‌الکبیر، نوشتهٔ ابونصر فارابی، به کمانچه اشاره شده است، و او این ساز را با معادل عربی آن یعنی “رباب” توصیف کرده است. کمانچه از دوران‌های صفویه و قاجار به عنوان یکی از سازهای اصلی موسیقی ایران مورد استفاده قرار گرفته است و در ماه آذر سال ۱۳۹۶ به ثبت جهانی در سازمان یونسکو رسیده است.

ظاهر کمانچه به صورت زیر است:

کمانچه از چوب توت ساخته می‌شود و دارای یک کاسه کروی و توخالی است که به صورت ترکه‌ای طراحی شده است. این کاسه از تکه‌های چوب در کنار هم تشکیل شده و در جلوی آن یک قطعه کوچک وجود دارد که به عنوان دهانه خدمت می‌کند و روی آن پوست کشیده می‌شود. بر روی پوست، خرکی مشابه خرک تار قرار دارد که البته به صورت کامل نیست و عمود بر سیم‌ها قرار دارد.

دسته کمانچه به شکل مخروط وارونه‌ای طراحی شده و به صورت لوله‌ای توپر است. قسمت بالایی این دسته به صورت توخالی است و در طرف جلو دارای یک شکاف است که نقش جعبه گوشی را ایفا می‌کند.

در سرساز کمانچه، جعبه‌ی گوشی‌ها قرار گرفته‌اند و دو گوشی در هر طرف این ساز قرار دارد. همچنین، یک قبه در بالای جعبه وجود دارد که به طول ۸۰ سانتی‌متر از ساز تا قبه می‌رسد.

از نظر ساختاری، کمانچه از گذشته تاکنون تغییراتی کرده است. در گذشته، سیم‌های کمانچه به صورت مستقیم به ساز متصل می‌شدند، اما پس از ورود ویلن به ایران، پیچ‌های کوچکی به نام تاندور به کمانچه اضافه شد که به نوازنده امکان تنظیم دقیق‌تر و آسان‌تر ساز را می‌دادند. همچنین، سیم‌های ابریشم یا روده حیوانات از قدیمی‌ترین زمان‌ها برای کمانچه استفاده می‌شدند، اما پس از آن جایگزین آن‌ها سیم‌های ویلن شدند.

کمانچه از سازهای زهی کششی است و در حالت معمولی دارای ۴ سیم است. در ابتدا، این ساز فقط دارای ۳ سیم بوده است که بعدها به تبعیت از ساز ویلن، سیم چهارم به آن اضافه شده است. سیم‌های کمانچه در طول ساز گسترش دارند و صدایی دل‌نشین و خوش‌آوا تولید می‌کنند، اما در عین حال، صدای آن به نسبت تودماغی است.

روش نواختن کمانچه

روش نواختن کمانچه به این صورت است که پایه‌ی کمانچه روی زمین، یک صندلی یا زانوی نوازنده که در حال نشستن است، قرار می‌گیرد و با استفاده از آرشه یا کمان، ساز نواخته می‌شود. در حین نواختن، کمانچه کمی حول محور خود می‌چرخد که این ویژگی باعث می‌شود که آرشه به راحتی بتواند با سیم‌ها در تماس باشد.

این ساز زهی ایرانی در دست چپ نوازنده قرار می‌گیرد و انگشتان او روی سیم‌ها حرکت می‌کنند. همچنین، آرشه با دست راست نوازنده بر روی سیم‌ها کشیده می‌شود.

اجزای کمانچه و عملکرد آنها:

1. کاسه:
   • کاسه‌ی کمانچه از چوب توت به دو شکل کروی و مخروطی ساخته می‌شود.
   • نوع مخروطی، که به عنوان پشت‌باز شناخته می‌شود، دارای صدایی قوی و شفاف است، به خصوص در نواحی لرستان.
   • جنس کاسه‌ی پشت‌باز از توت بوده و به صورت یک تکه ساخته می‌شود.
   • کاسه‌ی کروی نیز به صورت یک تکه و ترکه‌ای است، با قطر بیرونی معمولاً ۲۰ سانتی‌متر.
   • اندازه‌ی کاسه‌ی ساز ممکن است در نقاط مختلف متفاوت باشد، به عنوان مثال کاسه‌ی کمانچه‌ی ترکمن‌ها کوچکتر است.
2. دسته:
   • دسته‌ی کمانچه از چوب گردو ساخته می‌شود و معمولاً به شکل مخروط ناقص است.
   • قطر در نقطه‌ی شیطانک ۳۷ و در محل پیوستن به کاسه ۳۱ میلی‌متر است، و طول آن ۳۱ سانتی‌متر می‌باشد.
   • ۴ سیم کمانچه از شیطانک عبور می‌کنند و به دسته و کاسه متصل می‌شوند.
   • پوششی از پوست ماهی، آهو یا پوست شکم گاو بر روی دهانه‌ی کمانچه قرار می‌گیرد.
3. آرشه یا کمان:
   • آرشه از یک چوب به طول ۶۰ سانتی‌متر و جنسی از دم اسب ساخته می‌شود.
4. کاسه‌ی طنینی:
   • این قسمت شکل کروی و توخالی دارد و در قسمت بالایی دهانه‌ی کاسه قرار دارد.
   • قسمت خارجی آن با صدف یا استخوان تزئین می‌شود.
5. پوست کمانچه:
   • از پوست ماهی، آهو یا پوست شکم گاو برای پوشش دهانه‌ی کمانچه استفاده می‌شود.
6. خرک کمانچه:
   • جنس خرک از چوب یا استخوان بوده و به کاسه قرار می‌گیرد.
7. دسته:
   • این قسمت از کمانچه به شکل مخروط وارونه ساخته می‌شود و به دو سوی کاسه و سرپنجه منتهی می‌شود.
8. سرپنجه‌ی کمانچه:
   • جنس آن از چوب است و در ابتدای دسته تعبیه می‌شود.
9. گوشی‌ها:
   • ۴ عدد گوشی از جنس چوب برای متصل کردن سیم‌ها به سرپنجه استفاده می‌شود.
10. شیطانک:
    • قطعه‌ای باریک و کم ارتفاعی از چوب یا استخوان است که میان سرپنجه و دسته قرار می‌گیرد.
11. سیم‌گیر:
    • قطعه‌ای کوچک از چوب یا فلز که در آخر کاسه قرار می‌گیرد و سیم‌ها به آن متصل می‌شوند.

نکات زیر برای آگاهی و انتخاب بهتر یادآوری می‌شود:

1. جنس چوب:
   • کمانچه باید از چوب درخت توت یا گردو ساخته شود، اما چوب توت ترجیح دارد.
   • سن چوب و خشکی آن تأثیر زیادی در صدای ساز دارد.
2. کیفیت و چگونگی ساخت:
   • سطح بیرونی کمانچه باید صاف و به خوبی پرداخت شده باشد، بدنه‌ی ساز نباید ایرادات زیادی داشته باشد.
   • اتصالات قسمت‌های مختلف ساز باید مرتب و مناسب باشند.
   • کیفیت، رفع نیازها و انتظارات، و نه فقط ظاهر زیبا یا مارک، مهم است.
3. دسته‌ی ساز:
   • دسته باید از چوب گردو یا آبنوس باشد و با کاسه‌ی کمانچه تناسب و تعادل داشته باشد.
4. تراش مناسب:
   • تراش و پرداخت یک‌دست در هر دو مدل یک‌تکه و ترکه‌ای کمانچه بسیار مهم است، هیچ نشانی از چسب یا اتصالات اضافی بر روی ساز نباید دیده شود.
   • صافی و یک‌نواختی کاسه‌ی ساز نشانه‌ی تراش مناسب است.
5. جنس سیم‌ها:
   • هنگام خرید، جنس و کیفیت هر چهار سیم کمانچه باید بررسی شود.
6. قیمت کمانچه:
   • عوامل مختلفی مانند جنس چوب، کیفیت ساخت، و جنس سیم‌ها می‌توانند بر قیمت کمانچه تأثیر بگذارند.
   • با این حال، نیاز و بودجه شخصی مهمترین فاکتور برای تصمیم در خرید است.

معرفی چند نمونه از بهترین و پرفروش ترین محصولات مرتبط با این پست